Trouw, Religie en Filosofie, 5 oktober 2017, door Alexandra van Ditmars.
Het Catalaanse referendum is niet democratisch, zegt Spanje. Maar wat maakt een handeling democratisch? ‘Natievorming kan nooit binnen de regels.’
Het omstreden onafhankelijkheidsreferendum in Catalonië vulde deze week menig voorpagina. Wat er precies gaat gebeuren met de 90 procent ja-stemmen voor de afscheiding van Spanje is nog onduidelijk. Maar dat Spanje de uitslag accepteert, is erg onwaarschijnlijk, bleek ook dinsdagavond uit de felle toespraak van de Spaanse koning. Het referendum was in strijd met de Spaanse grondwet en dus illegaal. Daarmee is het geen bindende democratische handeling.
Maar wat maakt een handeling precies tot een democratische? Is dat alleen wanneer deze geoorloofd is binnen de democratische rechtsstaat? Of ook wanneer een groep bepaalt als eenheid haar stem te laten horen?
Politiek filosoof Ivana Ivkovic, die vandaag debuteert in het Filosofisch Elftal, zegt dat het feit dat het referendum illegaal is verklaard, niet direct betekent dat het niet democratisch is. “Een volk dat samen een natie wil vormen, kan dat proces nooit uitvoeren binnen de bestaande regels, juist omdat ze iets nieuws beginnen. Denk bijvoorbeeld aan de Amerikaanse onafhankelijkheid. Op dat democratische moment brak het Amerikaanse volk de wet, tegen de zin van de Engelsen in, om zich uit te roepen tot een nieuwe natie. Maar bij de Catalanen is de vraag: is dit werkelijk een moment waarop de wil van het volk spreekt? Een paar jaar geleden gaf de helft van de Catalanen aan dat ze onafhankelijk wil worden, nu opeens 90 procent. Die stijging lijkt me heel logisch, als de Spaanse politie met grof geweld het referendum probeert tegen te houden. Natuurlijk zeggen de Catalanen als reactie dat ze niet bij Spanje willen horen. Maar die 90 procent is daarmee geen afspiegeling van de wil van het volk. Het is een afspiegeling van een enorme woede en verontwaardiging over het geweld.”
(…)
Om verder te lezen klik hier.
foto: Sas Schilten
