Trouw, Filosofisch Elftal, 23 maart 2018, door Alexandra van Ditmars.
Moeten we mensen verplichten om naar de stembus te gaan zodat verkiezingen het volk beter representeren, of heb je meer aan gemotiveerde kiezers? Een gesprek tussen filosofen Ivana Ivkovic en Bastiaan Rijpkema.
De opkomst bij de gemeenteraadsverkiezingen is al jaren laag. Woensdag maakte zo’n 55 procent van de kiezers de gang naar de stembus. De twee keer daarvoor was dat nog geen 54 procent.
Sommigen vinden dat een probleem: hoewel lokale democratie van ons allen hoort te zijn, maken alleen bepaalde mensen daar gebruik van. Politicoloog Hans Vollaard bepleitte maandag in deze krant een invoering van de opkomstplicht, zoals Nederland die tot de jaren zeventig kende. Die leidde tot een opkomst van boven de negentig procent. Is herinvoering van de opkomstplicht een goed idee?
Moralisering
“Absoluut niet”, zegt politiek filosoof Ivana Ivkovic. “Hierbij is sprake van een overdreven moralisering van het stemmen. Het onderliggende idee is: een goede burger stemt, wie dat niet doet heeft ook geen recht van spreken. Ik vind dat uiterst verdacht. Socioloog Willem Schinkel zegt: ‘zich niet herkennen in wat er politiek wordt aangeboden, is geen onttrekking aan de democratie’. Daar sluit ik me bij aan. Er zijn legio redenen om niet te stemmen. Bijvoorbeeld omdat je ons democratische systeem niet representatief genoeg vindt. Of niet weet wat je moet stemmen en niet zomaar iets wilt aankruisen. Op andere manieren kunnen dezelfde mensen heel politiek betrokken zijn: door te demonstreren, brieven te sturen aan Kamerleden of politieke blogs te schrijven. Democratie bestaat niet alleen uit stemmen.
“Nu is het zo dat veel niet-stemmers deze keuze niet zo bewust maken als in deze voorbeelden. Uit onderzoek blijkt dat vooral mensen met een sociaal zwakkere positie en jongeren politiek niet betrokken zijn. Maar ook bij hen win je niets met de stemplicht. Het doel is hun politieke bewustzijn te veranderen. Het lijkt me erg naïef te denken dat je dat bereikt door in achterstandswijken te dreigen met boetes als ze niet naar het stemhokje gaan.”
Onnadenkend mechanisme
“Ik ben ook tegen herinvoering van de opkomstplicht, maar vanuit een heel andere invalshoek”, reageert Bastiaan Rijpkema, rechtsfilosoof en universitair docent aan de Universiteit Leiden.
(…)
Klik hier om het hele artikel te lezen op de website van Trouw.
Afbeelding van Ulrike Leone via Pixabay.
