Trouw, serie: De blinde vlekken van de filosofie, 9 april 2019, door Maurice van Turnhout.
Foto: filantroop George Soros wordt geportretteerd als een ‘marionettenspeler’ in een meme.
Poppers open samenleving maakte de weg vrij voor een managementcultuur die zich als politiek neutraal presenteert. Maar politiek is niet louter ratio en methodische principes. Filosoof Ivana Ivkovic over de blinde vlekken van Karl Popper.
Karl Popper raakte al jong teleurgesteld in het marxisme, zegt filosoof Ivana Ivkovic. “Hij zag Stalin en Hitler als een pot nat. Rotsvaste zekerheid sluit volgens Popper de geest, het levert mensen over aan totalitaire systemen. Als wetenschapsfilosoof zag hij meer in twijfel en scepsis.”
In 1937 sloeg de Oostenrijks-Joodse Popper (1902-1994) op de vlucht voor het fascisme. Met zijn boek ‘De open samenleving en haar vijanden’ (1945) bepleitte hij de liberale democratie.
Het boek leidde tot een schandaal, aangezien Popper de Griekse wijsgeer Plato afschilderde als protofascist. “Volgens Popper is Plato een social engineer, die een blauwdruk geeft voor de ideale maatschappij. Popper schrijft zelfs dat Plato’s opvattingen in het verlengde liggen van rasverbetering, omdat Plato een maximaal aantal burgers noemt waarmee een samenleving optimaal kan gedijen. Vlak na de oorlog kwam die kritiek hard aan.”
Toen Ivkovic in 2007 de presentatie van een nieuwe Popper-vertaling organiseerde, sprak prinses Mabel van Oranje namens de Open Society Foundation, een stichting van zakenman George Soros die zich op Poppers filosofie baseert. “Prinses Mabel zei dat ze in haar jeugd was betoverd door het lezen van Plato, en dat Popper die betovering had verbroken.”
De gevolgen van Poppers onttovering worden volgens Ivkovic steeds meer zichtbaar. “Zijn open samenleving maakte de weg vrij voor een managementcultuur die zich als politiek neutraal presenteert. Popper zag niet in dat politiek ook emotiemanagement is, ze kan niet alleen gestoeld zijn op ratio en methodische principes. Uitgerekend Plato begreep dat goed: hij zegt dat je de hogere drijfveren – ratio – moet gebruiken om de lagere drijfveren – de onderbuik – aan te sturen.”
Na de val van de Muur stimuleerde Soros’ Open Society Foundation liberaal-democratische instituten in Oost-Europa. De stichting presenteert zich in overeenstemming met Popper als politiek neutraal.
Ivkovic: “Daarmee weigert Soros echter in te zien dat zijn stichting wel degelijk een politiek machtsblok vormt. “
(…)
Klik hier om het hele artikel te lezen op de website van Trouw.
