“Wij zien het huwelijk tegenwoordig als een contract tussen twee individuen”, zegt politiek filosoof Ivana Ivkovic. “Een relatie is een verbinding waarin je voor elkaar kiest, het huwelijk is een stap om dat verder te bestendigen. Ik vraag me af of dat inderdaad zo is. Naast het idee van het huwelijk als contract is er ook een ander, symbolisch idee. Daarbij gaat het niet om iets wat enkel speelt tussen twee personen, maar is de gemeenschap juist van belang. In het publieke domein ga je een verbintenis met elkaar aan, die je enkel kunt aangaan omdat het collectief die verbintenis erkent.”
“Vroeger was die symbolische waarde van groot belang, maar in deze tijd niet meer”, reageert Frank Ankersmit, emeritus-hoogleraar intellectuele geschiedenis aan de Rijksuniversiteit Groningen. “Bij een huwelijk ging het er toen niet om wat twee mensen voor elkaar voelden, maar om het feit dat de bruid haar eigen familie verliet en geaccepteerd werd door haar nieuwe familie. Denk aan Romeo en Julia: de tragedie daarvan ligt niet zozeer in Romeo en Julia, maar in de families van de Montagues en de Capulets die elkaar zo haatten. Nu rangen en standen in de maatschappij verdwijnen, is die hele thematiek van het geaccepteerd worden passé. Iedereen kan trouwen met wie hij of zij wil, wat de familie daarvan vindt is irrelevant. Daarmee valt het bestaansrecht van het huwelijk weg. Misschien laat Amalia zich in de toekomst ook wel ‘registreren’.”
Rituelen en bestendigheid
Ivkovic: “Het huwelijk heeft nog wel degelijk bestaansrecht. Of ik ooit wil trouwen, weet ik niet. Maar rituelen helpen je om bepaalde veranderingen in het leven goed te dragen en te vatten. Bij een huwelijk maak je samen een transformatie door – van twee individuen ga je naar een paar – een ritueel markeert die fase. Je hoort nu vaak bezwaren tegen het huwelijk waaruit blijkt dat we niet langer op die symbolische manier denken. Bijvoorbeeld: ‘Om te laten zien dat we van elkaar houden, hoeven we niet per se te trouwen’. Zo’n uiting toont dat mensen enkel voor zichzelf trouwen, niet voor anderen. Het past in ons individualistische tijdperk dat mensen een afkeer hebben van een collectief ritueel. Dat brengt meer ruimte voor persoonlijke invulling met zich mee, wat heel fijn is. Maar het houvast dat rituelen geven, moeten we niet onderschatten. Een bruiloft markeert een punt in je leven en kan helpen om zaken die lastig in woorden te vatten zijn, zoals een volgende stap in je relatie, een plek te geven.”
om verder te lezen, klik hier
